Protest przeciwko rozbudowie drogi 430 Poznań-Mosina

Anna Tołwińska-Czernecka*

Protest zostaje wniesiony wobec przedstawienia nam dwóch wariantów dla rozbudowy drogi wojewódzkiej nr 430 Poznań – Mosina i rozbudowy drogi wojewódzkiej nr 431 w mieście Mosina.

Protestujemy przeciwko jakiejkolwiek rozbudowie drogi wojewódzkiej nr 430 i 431.

Malownicze wejście do lasu zniknie, jeśli rozbudowa dojdzie do skutku.
Fot. Jacek Gulczyński

Wariant WI przewiduje rozbudowę drogi wojewódzkiej nr 430 do czterech pasów ruchu z pasem rozdziału (wraz z chodnikami, ciągami pieszo-rowerowymi) i budowę skrzyżowań typu rondo z drogami podporządkowanymi. Wariant WIII przewiduje rozbudowę drogi wojewódzkiej nr 430 do dwóch pasów ruchu (wraz z drogami dojazdowymi i serwisowymi) oraz budowę skrzyżowań typu rondo. Każdy z wariantów wiąże się ponadto z rozbiórką budynków: mieszkalnych (jedno- i wielorodzinnych), gospodarczych, handlowych i in. Droga wojewódzka nr 430 jest drogą Poznań-Mosina, biegnie przez Luboń, Łęczycę (Komorniki), Puszczykowo i Mosinę (w mieście Mosina – droga nr 431). Droga graniczy z Wielkopolskim Parkiem Narodowym, z Obszarami Ochrony Ścisłej oraz z terenami objętymi programem Natura 2000. Wielkopolski Park Narodowy również jest włączony do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.

Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 430 i drogi wojewódzkiej nr 431 nie wyeliminuje utrudnień w ruchu lokalnym, nie przyczyni się również do wzrostu bezpieczeństwa ruchu. Nie chcemy również i sprzeciwiamy się założeniom, aby wzrosła prędkość ruchu. Nie zgadzamy się również na wzrost ruchu tranzytowego na drodze nr 430. Nie chcemy wszechstronnej rozbudowy drogi wojewódzkiej nr 430 o klasie G z maksymalnym wykorzystaniem możliwości, gdzie rozbudowa ma być najwyższym celem dla drogi. Nie przyjmujemy takich założeń oraz celów przedstawionych przez Inwestora – Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich oraz Projektantów.

Stanowczo sprzeciwiamy się projektom rozbudowy drogi wojewódzkiej nr 430 Poznań – Mosina i rozbudowy drogi wojewódzkiej nr 431 w mieście Mosina. Uważamy, że projekty są niebezpieczne i wysoce szkodliwe dla nas – mieszkańców, godzą również w istniejący stan ekologiczny i przyrodniczy środowiska, w którym żyjemy. Projekty zagrażają nam – mieszkańcom, ale przede wszystkim zagrażają środowisku i charakterowi Miasta oraz Wielkopolskiemu Parkowi Narodowemu i obszarom Natura 2000. Nie zgadzamy się z przedstawionymi nam projektami rozbudowy drogi – uważamy, że rozbudowa spowoduje negatywne oddziaływanie na przyrodę Parku Narodowego – dziedzictwa narodowego, tym bardziej, że nie przestawiono nam żadnych rozwiązań alternatywnych i ochronnych.

Według Strategii Rozwoju Aglomeracji Poznańskiej, opracowanej z inicjatywy Rady Aglomeracji Poznańskiej, jedną z osi strategicznych jest infrastruktura i rozbudowa transportu – poprzez modernizację i rozbudowę komunikacji metropolii, tak aby zwiększyć jej dostępność i zapewnić wewnętrzną spójność transportową, z preferencją dla rozwoju zintegrowanej komunikacji publicznej. W dziale “Gospodarka przestrzenna i środowisko”, również traktowanych jako priorytetowe i osiowe w działaniach, zakłada się natomiast, że kształtowanie ładu w metropolii ma być zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju, przestrzenie powinny być zagospodarowywane stosownie do europejskich norm środowiskowych, krajobrazowych i urbanistycznych oraz w zgodzie z potrzebami obecnych i przyszłych pokoleń mieszkańców. Te zapisy są także zgodne z Artykułem 5 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, mówiącym że “Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.” (z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Dz. U. z dnia 16 lipca 1997r.).Wdrażania zapisów Strategii podjęło się Miasto Puszczykowo oraz Mosina (Burmistrz Miasta Puszczykowo – Andrzej Balcerek i Burmistrz Gminy Mosina – Zofia Springer).

Rozbudowa drogi 430 nieodwracalnie zniszczy piękny puszczykowski
krajobraz. Fot. Jacek Gulczyński

Jednym z programów priorytetu “Gospodarka przestrzenna i środowisko” Strategii Rozwoju Aglomeracji Poznańskiej, jest “Kształtowanie i ochrona terenów o wysokich walorach przyrodniczych”. Celem jest zachowanie i ochrona pasmowo – węzłowego układu terenów o wysokich walorach przyrodniczych i rekreacyjnych oraz wzrost lesistości w skali całej metropolii. W uzasadnieniu wskazano na wyjątkowo cenną cechę aglomeracji poznańskiej – pasmowo – węzłowy układ terenów o wysokich walorach przyrodniczych i rekreacyjnych. Głównymi węzłami są: Wielkopolski Park Narodowy, Rogaliński Park Krajobrazowy oraz Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka. Osnowa przyrodnicza to jeden z najważniejszych czynników życia w aglomeracji. Rosnąca presja wywierana na przyrodę powoduje zagrożenia, m.in. rozczłonkowanie korytarzy ekologiczno – turystycznych przez infrastrukturę drogową, a samo istnienie lasów jest zagrożone przez postępującą antropopresję. Lesistość aglomeracji poznańskiej wymaga troski i nadzoru, aby zapewnić prawidłowe jej ukształtowanie w poszczególnych gminach. Równie ważna jest ochrona pozostałych obszarów o wysokiej wartości przyrodniczej, takich jak m. in.: tereny podmokłe i bagienne. Wszystkie te elementy – wg zapisów Strategii – powinny stanowić nienaruszalny szkielet przyrodniczy aglomeracji. Strategia zakłada, że po wyznaczeniu osnowy przyrodniczej metropolii, będzie ona stanowić warstwę w bazie danych przestrzennych i zostanie wprowadzona do dokumentów planistycznych gmin. Lasy osiągną wysoką rangę w gospodarce przestrzennej metropolii, a chronione obszary o wysokich walorach przyrodniczych pozostaną ostoją flory i fauny. Jednym z proponowanych działań jest zachowanie i ochrona terenów leśnych, zakładająca między innymi powstrzymanie procesów urbanizacji obszarów leśnych oraz wdrażanie programów przeciwdziałających degradacji i niszczeniu środowiska leśnego. Realizatorami – wg założeń Strategii – są samorządy miast i gmin – jednostki ds. ochrony środowiska oraz związki i stowarzyszenia samorządowe, np. Stowarzyszenie Gmin WPN. (wszystko – za: Strategia Rozwoju Aglomeracji Poznańskiej – Metropolia Poznań 2020, Poznań, maj 2011 r.).

Zakładamy zatem, że wszyscy decydenci w sprawie drogi wojewódzkiej nr 430 i nr 431, którzy równocześnie są Realizatorami działań Strategii Rozwoju Aglomeracji Poznańskiej oraz Partnerami programu, wykażą się odpowiedzialnymi i przemyślanymi decyzjami i dyspozycjami, stawiającymi jako nadrzędne zasady zrównoważonego rozwoju, planowanie przestrzenne i opinie mieszkańców.

W Statucie Miasta Puszczykowa napisano: “Położenie Puszczykowa nad rzeką Wartą, w otoczeniu lasów i w pobliżu jezior, określa jego specyficzny charakter. Walory przyrodnicze i krajobrazowe zdecydowały również o utworzeniu Wielkopolskiego Parku Narodowego, którego znaczenie dla zachowania przyrody jest bezcenne i który swoim zasięgiem obejmuje znaczą część Puszczykowa. To wyjątkowo urzekające położenie oraz sąsiedztwo Wielkopolskiego Parku Narodowego stwarzają warunki do wymarzonego miejsca zamieszkania, wypoczynki i rekreacji. Powinnością wszystkich mieszkańców, organizacji pozarządowych oraz organów samorządowych jest respektować istniejące warunki naturalne do życia i rozwoju Miasta, właściwie wykorzystywać jego walory, ochraniać dziedzictwo przyrody, promować i upowszechniać turystykę, a nade wszystko zapewniać mieszkańcom normalną egzystencję. Każda działalność realizująca te zamierzenia winna być prowadzona zgodnie z wymogami ochrony środowiska.” Preambuła jest poważną częścią Statutu Miasta Puszczykowo i odgrywa istotną rolę w procesie wykładni pozostałej części Statutu.

Preambuła ukierunkowuje rozumienie poszczególnych unormowań, określa ich charakter i wskazuje na system wartości, które należy uwzględniać przy ich interpretacji (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2007 roku (K2/07)). Zatem – my, mieszkańcy Miasta Puszczykowo, sprzeciwiając się rozbudowie drogi wojewódzkiej nr 430 i nr 431, zobowiązujemy Burmistrza Miasta Puszczykowo oraz Radę Miejską do postępowania zgodnego ze Statutem Miasta Puszczykowo oraz do reprezentowania naszych interesów społecznych i prawnych.

W Puszczykowie i Luboniu zostanie także wyburzonych
kilka zabytkowych budynków. Fot. Jacek Gulczyński

W dokumencie “Strategia Rozwoju Miasta Puszczykowo na lata 2010 – 2020” wyraźnie wskazano, że misja definiująca główne kierunki działania, wskazując jednocześnie priorytety działalności, brzmi: “Puszczykowo to “miasto – ogród” zapewniające dbałość o środowisko naturalne i wysoką jakość życia mieszkańców”. Z misji wynika ponadto, że “środowisko naturalne jest jedną z największych wartości Puszczykowa, priorytetem jest utrzymanie “zielonego” charakteru miasta i zaproponowanie mieszkańcom takiej organizacji życia, która zapewni im zarówno oczekiwaną estetykę otoczenia, jak i wysoką jakość usług społecznych”. Proponowane warianty rozbudowy drogi wojewódzkiej nr 430 i 431, dobitnie ukazują brak dbałości o środowisko naturalne, brak dbałości o wysoką jakość życia mieszkańców, a nade wszystko minimalizują największą – wg Strategii Rozwoju Miasta – wartość – środowisko naturalne i burzą estetykę otoczenia. Oczekujemy, że programy realizacyjne będą zbieżne z przyjętą Misją Miasta, która akcentuje dbałość o środowisko naturalne i zachowanie wysokiej jakości życia w mieście – ogrodzie. Oczekujemy także przyjęcia jednoznacznej postawy sprzeciwiającej się wariantom rozbudowy drogi wojewódzkiej nr 430 i 431, jako całkowicie sprzecznymi z celami strategicznymi Miasta.

Droga wojewódzka nr 430 graniczy ściśle z Wielkopolskim Parkiem Narodowym oraz “Obszarami Ochrony Ścisłej” – są to: Zalewy Nadwarciańskie, Las mieszany na morenie (zespół kwaśnej dąbrowy), Puszczykowskie Góry (naturalne lasy dębowo – sosnowe), Nadwarciański Bór sosnowy (leży na falistym obszarze wydmowym, a w jego runie występuje zimoziół północny – jedyny w naszej florze przedstawiciel roślin z okresu zlodowacenia) oraz Bór mieszany. Obszary ochrony ścisłej to takie obszary chronione, gdzie obowiązuje całkowite zaniechanie ingerencji człowieka w stan ekosystemów i składników przyrody. Obszary ochrony ścisłej podlegają ochronie prawnej (Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r., Dz.U. z 2009 r, Nr 151, poz. 1220). Zatem wyklucza to rozbudowę drogi wojewódzkiej nr 430.

Inwestycja zagraża w sposób bezpośredni istnieniu Wielkopolskiego Parku Narodowego. Zasoby przyrodnicze Wielkopolskiego Parku Narodowego są strategicznymi zasobami naturalnymi kraju i gospodarowanie nimi musi być prowadzone zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju w interesie dobra ogólnego, co wynika z Ustawy o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Ustawa z 6 lipca 2001 r, Dz.U. 2001, Nr 97, poz. 1051). Inwestycja zagraża w sposób bezpośredni terenom objętym programem Natura 2000 – Ostoja Wielkopolska i Ostoja Rogalińska. Wielkopolski Park Narodowy również – w całości – został włączony do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Są to obszary specjalnej ochrony siedlisk. Obowiązkiem jest zapobieganie wszelkim pogorszeniom stanu siedlisk i zapobieganie niepokojeniu gatunków. Istnieje także obowiązek wprowadzania specjalnych środków ochronnych, które docelowo gwarantują zachowanie przedmiotów ochrony we właściwym stanie ochrony. Właściwy stan ochrony wg dyrektyw Rady 79/402/EWG oraz 92/43/EWG to między innymi nie zmniejszający się zasięg naturalny siedliska i zachowanie specyficznej struktury oraz swoich funkcji ekologicznych. Dlatego jesteśmy przeciwni jakiejkolwiek rozbudowie drogi wojewódzkiej nr 430.

Puszczykowskie lasy i ogrody trzeba chronić przed szkodliwymi
pomysłami. Fot. Jacek Gulczyński

Puszczykowo jest jedną z czterech miejscowości Wielkopolski, zaliczanych do miejscowości o walorach klimatyczno – zdrojowych (obok Zaniemyśla, Koszut i Jedlca). Klimat Puszczykowa określono jako łagodnie bodźcowy, cechujący się dużą zmiennością stanów pogody i niskimi opadami. Tworzywami leczniczymi są czynniki środowiska przyrodniczego: klimat, szata roślinna oraz krajobraz. Ciągłe działanie różnych elementów środowiska atmosferycznego ma charakter bodźcowy i odbywa się nieprzerwanie w sposób kompleksowy. Puszczykowo leży w regionie centralnym o bioklimacie słabo bodźcowym – jest idealnym miejscem dla osób starszych, często po przebytych ostrych zdarzeniach kardiologicznych. Olbrzymim atutem jest bardzo krótki okres aklimatyzacji i długi czas klimatoterapii. Sprzeciwiamy się tak drastycznej jak rozbudowa dw 430 i dw 431 ingerencji w klimatyczno – zdrojowy charakter Miasta (Prof. Dr hab. Barbara Krawczyk, “Klimatyczne uwarunkowania lecznictwa uzdrowiskowego”).

Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 430 spowoduje zmniejszenie naturalnego polderu Warty, przy wjeździe do Puszczykowa. Skutkiem tego będzie wyższa fala powodziowa, ale jest to także zagrożenie dla istniejącej oczyszczalni ścieków gm. Komorniki w Łęczycy. Nie zgadzamy się na jakiekolwiek zachwianie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego oraz bezpieczeństwa wokół oczyszczalni ścieków, ze względu na sytuację epidemiologiczną (dla Puszczykowa, Łęczycy, Lubonia i Poznania). Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 430 wiąże się z podcięciem skarpy moreny, co będzie skutkować osuwiskami ziemi – groźnymi dla samej drogi oraz dla domów.

Przy przyjęciu jakiegokolwiek projektu rozbudowy drogi wojewódzkiej nr 430, przechodzącej przez Miasto Puszczykowo, nastąpi faktyczny podział Miasta Puszczykowa na dwa odrębne organizmy – bez możliwości swobodnego kontaktu – z możliwością komunikowania się jedynie w dwóch miejscach. Mieszkańcy Górnego Puszczykowa będą mieli utrudniony kontakt z lekarzem, szkołą, urzędami, ośrodkiem kultury czy sklepami, natomiast mieszkańcy Dolnego Puszczykowa i Mosiny – będą mieć utrudniony dostęp do Wielkopolskiego Parku Narodowego. Taki rozdział doprowadzi także do powstania korków na terenie głównych ciągów komunikacyjnych wewnątrz naszego Miasta.

O niepowtarzalnym charakterze Puszczykowa decydują także stara architektura i starodrzewy. Nie zgadzamy się na wycinkę starych drzew rosnących wzdłuż drogi. Nie zgadzamy się również na wyburzenie starych domów o wysokich walorach architektonicznych i historycznych w Puszczykowie i Luboniu.

Uważamy, że Polski nie stać na rozbudowę kilkunastokilometrowego odcinka drogi wojewódzkiej za 500 milionów złotych (lub 300 milionów w przypadku wariantu WIII).

Prosimy także o ponowną analizę natężenia ruchu, ze szczególnym wskazaniem gdzie dokładnie i z jakich powodów tworzą się korki oraz gdzie wprowadzono już złe rozwiązania komunikacyjne. Źródłem korków są “wąskie gardła” na drodze wojewódzkiej 430 i rozwiązania drogowe w mieście Mosina, a nie cała droga wojewódzka nr 430.

Domagamy się budowy bezpiecznych – zarówno dla mieszkańców, jak i dla zwierząt – przejść, rzeczywiście w miejscach przemyślanym i skonsultowanych. W planach rozbudowy zaproponowano przejście podziemne, usytuowane w środku największego bagniska. Oczekujemy także ogrodzenia rezerwatów. Ochroni to należycie zwierzęta żyjące w Wielkopolskim Parku Narodowym.

Domagamy się także zapewnienia większego bezpieczeństwa dla wszystkich użytkowników drogi, poprzez budowę oświetlonych przejść dla pieszych z inteligentną sygnalizacją świetlną, zastosowanie dodatkowych pasów dla lewoskrętów na skrzyżowaniach – również z inteligentną sygnalizacją świetlną.

Prosimy o podanie rozwiązań alternatywnych rozbudowy dróg wojewódzkich nr 430 i 431. Ewentualne prace związane z rozbudową drogi wojewódzkiej nr 430 narażą mieszkańców Puszczykowa i Mosiny na uciążliwości życia na placu budowy prowadzonej równolegle z odbywającym się na niej ruchem drogowym w kierunku Poznań – Mosina. Rozbudowa wiązać się będzie także z proponowaną budową ekranów dźwiękochłonnych, które na zawsze zniszczą urok Puszczykowa.

Nasze argumenty są rozsądne, wysoce zasadne i racjonalne, a my sami – bardzo zdeterminowani. Będziemy do końca walczyć o nasze sprawy i nasz interes prawny. Nasz – mieszkańców, naszego Miasta i naszego Dziedzictwa – Wielkopolskiego Parku Narodowego. To Dziedzictwo to nie dar od przeszłych pokoleń – to nasz Obowiązek wobec pokoleń przyszłych.

Pismo informujące o naszym proteście otrzymali:

Urząd Miejski w Puszczykowie

Urząd Miejski w Mosinie

Urząd Miejski w Luboniu

Urząd Gminy w Komornikach

Sołtys w Wirach

Sołtys w Łęczycy

Wielkopolski Park Narodowy

Rada Naukowa WPN

Stowarzyszenie Gmin Makroregionu

Marszałek Woj. Wielkopolskiego

Starostwo Powiatowe w Poznaniu

Wojewoda Wielkopolski

Prezydent Miasta Poznania

Urząd Miasta Poznania Wydział Ochrony Środowiska

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

Wielkopolski Zarząd Dróg

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych o. Poznań

Fundacja Greenpeace Polska

Liga Ochrony Przyrody

Zarząd Krajowy Zielonych RP

Minister Środowiska

Minister Infrastruktury

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska

Wojewódzki Konserwator Przyrody

Komisja Ochrony Przyrody Sejmu RP

Posłanka na Sejm Bożena Szydłowska

Rzecznik Praw Obywatelskich

Profesor Jerzy Buzek

Państwowa Rada Ochrony Przyrody

Polska Akademia Nauk Zakład Badań Środowiska

Polska Akademia Nauk Instytut Dendrologii

Polska Akademia Nauk Instytut Ochrony Przyrody

Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”

Zespół Parków Krajobrazowych

UAM Zakład Ochrony Wód

UAM Zakład Hydrobiologii

Poseł Waldemar Dzikowski

Senator Marek Ziółkowski

*Anna Tołwińska-Czernecka jest mieszkanką Puszczykowa i jedną z założycielek Stowarzyszenia Ochrony Krajobrazu i Tradycyjnego Charakteru Puszczykowa i Mosiny, prywatnie zaś prawnuczką słynnego architekta Tadeusza Tołwińskiego.