4 czerwca 1989 roku - dzień, który zmienił Polskę

Zofia Skibińska i Piotr Krzyżański podczas pierwszych
demokratycznych wyborów w Puszczykowie.

Maciej Krzyżański*

W tym roku mija 25 lat od wyborów czerwcowych w 1989 roku. Zdarzenie to zmieniło całkowicie rzeczywistość w Polsce. Wybory są pewną cezurą między Polską Rzeczpospolitą Ludową a Rzeczpospolitą Polską. Wyzwolona została wielka energia społeczna, która pobudzała zwykłych ludzi do działania. Cieszono się z nowych swobód, takich jak wolność słowa, wolny handel, wolność polityczna. Polacy spragnieni byli powiewu świeżości i możliwości wpływu na rzeczywistość poprzez kartkę wyborczą. 

Polska w latach 1944-1989 była krajem, w którym stłamszono, bądź starano się stłamsić niezależne stowarzyszenia, organizacje społeczne, życie obywatelskie, partie polityczne prawicowe i lewicowe – czyli ogół życia ludzkiego. Bezpieczni byli ludzie, którzy nic nie robili. Problemy zaopatrzeniowe np. braki mięsa czy papieru toaletowego stawały się tematami ogólnopaństwowymi, omawianymi w prasie i telewizji. Ludzie czuli się przygnieceni przez monopolistyczne państwo. Było to przyczyną wystąpień wolnościowych w latach 1956, 1968, 1970, 1976, 1980-1981. 

Jednym z największych osiągnięć 1989 roku było zniesienie
cenzury.

Największym mankamentem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej był brak wolności słowa. Nowomowa dominowała w książkach, prasie, telewizji, co było niezwykle irytujące. Ówczesne władze starały się stworzyć nieskazitelny wizerunek swojego panowania. Dlatego tuszowano fakty historyczne, o których powszechnie wiedziano. Władza mówiła o ciągłym wzroście oraz o niesamowitym rozwoju PRL, co nie znajdowało pokrycia w codziennym życiu. Przyczyniło się do wielkiego niezadowolenia zwykłych ludzi, ciężko pracujących na swój byt. Ukoronowaniem działań wolnościowych była „Solidarność”, która połączyła wszelkie warstwy i klasy społeczne w jeden ruch społeczny, mający za zadanie pokazać niezadowolenie z braku podstawowych wolności w Polsce. Ludzie na chwilę poczuli się upodmiotowieni i samorządni. Był to czas niezwykłej radości, samopomocy i pewnej wolności słowa, który zakończył się , niestety, wprowadzeniem stanu wojennego. 

Po wyprowadzeniu czołgów na ulicę w dniu 13 grudnia 1981 roku rozpoczął się okres smutny. Społeczeństwo zostało częściowo stłamszone. Jednak w podziemiu działała konspiracja drukująca na powielaczach prasę, książki. Organizowano życie samorządowe i obywatelskie w oderwaniu od realiów panujących w kraju. Władza widząc, że nie można utrzymać starego zdegenerowanego sytemu postanowiła podjąć rozmowy z opozycją i Kościołem. Doprowadziło to do Okrągłego Stołu w lutym 1989 roku. Od lutego do kwietnia 1989 roku prowadzone były rozmowy między opozycją demokratyczną a władzami PRL. W wyniku tych negocjacji postanowiono przeprowadzić wybory kontraktowe. Datę wyborów wyznaczono na 4 czerwca 1989 roku. W kwietniu 1989 roku utworzono „Komitet Obywatelski”, który miał w imieniu „Solidarności” prowadzić kampanię wyborczą. Jednym z komitetów terenowych był „Komitet Obywatelski w Puszczykowie”, który na terenie naszego miasta pomagał w organizacji i agitacji podczas wyborów czerwcowych. 

Słynny plakat wyborczy z Gary
Cooperem.

Dzień 4 czerwca 1989 zapadł wielu osobom w pamięci. Przed wyborami zaczęła wychodzić wolna prasa np. Tygodnik „Solidarność”. W mediach pełno było opozycjonistów, którzy mogli cieszyć się wolnością wypowiedzi. Całe stronnice gazet były zajęte przez pierwszorzędne nazwiska opozycjonistów. Wszyscy żyli atmosferą wolnych wyborów. Sam dzień miał atmosferę podniosłą, czuło się „wiatr zmiany”. Można było przeprowadzać nieskrępowaną agitację nawet przed lokalami wyborczymi. Do wyborów w Puszczykowie poszło bardzo dużo osób. Ludzie bardzo życzliwie odnosili się do przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego, który przygotowywał mieszkańców do wyborów. Ludzie czuli się wolni. Dniem wielkich emocji, był dzień ogłoszenia wyników wyborczych, kiedy to „Solidarność” odniosła pełne możliwe wówczas zwycięstwo. 

Komitet Obywatelski w Puszczykowie po wyborach 1989 roku zaczął wydawać „Biuletyn Informacyjny”. W pierwszym numerze zamieszczono oświadczenie: „Komitet Obywatelski w Puszczykowie zawiązał się z inicjatywy ludzi, którzy od roku 1980 związali się z ideą „Solidarności” i po wszystkich niepowodzeniach, nie tylko stanu wojennego, pozostali jej wierni. [...] Społeczeństwo polskie wyraziło swą wolę w czerwcowych wyborach do Sejmu i Senatu, choć wybory te nie były całkiem wolne. Był to jednak wywalczony przy „okrągłym stole” kompromis historyczny, dzięki któremu dokonały się istotne zmiany w życiu publicznym”. Zaraz po wyborach powstał pierwszy po II wojnie światowej niekomunistyczny rząd – premierem został Tadeusz Mazowiecki. Rozpoczęto zmiany, które na trwałe zmieniły Polskę. 

W Puszczykowie środowiska demokratyczne metodą prób i błędów zaczęły budować samorząd terytorialny. Praca nie była łatwa, gdyż chciano w szybki sposób zmienić na lepsze nasze miasto. Komitet Obywatelski skupił pięćdziesiąt osób, które poświęciły własny czas w celu organizacji życia obywatelskiego i zrębów samorządności na przełomie 1989 i 1990 roku. Podsumowaniem tych starań były pierwsze demokratyczne wybory samorządowe 27 maja 1990 roku. Pierwszy demokratycznie wybrany samorząd terytorialny w Puszczykowie w większości tworzyli członkowie Komitetu Obywatelskiego. Przyszło im działać w czasie pionierskim – po zmianie ustrojowej tworzyli nowy ład samorządowy. Dzisiaj, po wielu latach działalności samorządu, możemy cieszyć się z wolności wyrażania opinii. Rozpoczęty wówczas proces wdrażania nowoczesnej demokracji ciągle trwa i realizują go kolejne pokolenia.

Zachęcamy też do przeczytania okolicznościowych artykułów oraz zapoznania się z planem puszczykowskich spotkań poświęconych wyborom 1989 roku:

• Słów kilka o stanie puszczykowskiej demokracji autorstwa Krzysztofa J. Kamińskiego, byłego działacza Niezależnego Zrzeszenia Studentów. 
• MY, LUDZIE WOLNOŚCI autorstwa Doroty Łuczak-Dydowicz zawierający zaproszenie na puszczykowskie wydarzenia rocznicowe.

Jutro, 4 czerwca 2014 roku, zapraszamy na pierwsze rocznicowe spotkanie w kawiarni Mipetraka. Start o godzinie 18.00, wstęp wolny.

Natomiast w czwartek, 5 czerwca, w godzinach 16.30-17.30 można spotkać się i porozmawiać o aktualnych miejskich sprawach z autorem tekstu i radnym miejskim Maciejem Krzyżańskim w ramach pełnionego przez niego dyżuru.

*Maciej Krzyżański - radny wybrany w tegorocznych wyborach uzupełniających z ramienia komitetu "Odświeżmy Puszczykowo", historyk i współpracownik puszczykowskich mediów.